سرشناسه : بيستوني محمد، - 1337
عنوان و نام پديدآور : روش انس با قرآن (ويژه جوانان (از طريق كارگاه آموزشي مفسرين جوان = (Refrence guide of Quran sources ) ابتكاري جديد براي تفكر و تدبر در قرآن [سطح ]1/ تاليف محمد بيستوني مشخصات نشر : تهران بيان جوان 1382.
مشخصات ظاهري : [46] ص جدول نمودار + [7] ورق تا شده 11 x 5/21س م شابك : 964-94052-7-5 5000ريال وضعيت فهرست نويسي : فهرستنويسي قبلي يادداشت : ص ع به انگليسي M. Bistooni. Reference guide of our'an surces level 1 .
موضوع : قرآن -- كتابشناسي موضوع : قرآن -- تحقيق موضوع : قرآن -- علوم قرآني رده بندي كنگره : Z7835 /الف 5 ب 92
رده بندي ديويي : 016/2971
شماره كتابشناسي ملي : م 81-45567
اِلى سَيِّدِنا وَ نَبِيِّنا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللّهِ وَ خاتَمِ النَّبِيّينَ وَ اِلى مَوْلانا وَ مَوْلَى الْمُوَحِّدينَ عَلِىٍّ اَميرِ الْمُؤْمِنينَ وَ اِلى بِضْعَةِ الْمُصْطَفى وَ بَهْجَةِ قَلْبِهِ سَيِّدَةِ نِساءِ الْعالَمينَ وَ اِلى سَيِّدَىْ شَبابِ اَهْلِ الْجَنَّةِ، السِبْطَيْنِ، الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ اِلَى الاَْئِمَّةِ التِّسْعَةِ الْمَعْصُومينَ الْمُكَرَّمينَ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ سِيَّما بَقِيَّةِ اللّهِ فِى الاَْرَضينَ وَ وارِثِ عُلُومِ الاَْنْبِياءِ وَ الْمُرْسَلينَ ، الْمُعَدِّ لِقَطْعِ دابِرِ الظَّلَمَةِ وَ الْمُدَّخِرِ لاِِحْياءِ الْفَرائِضِ وَ مَعالِمِ الدّينِ ، الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صاحِبِ الْعَصْرِ وَ الزَّمانِ عَجَّلَ اللّهُ تَعالى فَرَجَهُ الشَّريفَ فَيا مُعِزَّ الاَْوْلِياءَ وَ يا مُذِلَ الاَْعْداءِ اَيُّهَا السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَيْنَ الاَْرْضِ وَ السَّماءِ قَدْمَسَّنا وَ اَهْلَنَا الضُّ___رَّ فى غَيْبَتِ___كَ وَ فِراقِ___كَ وَ جِئْن_ا بِبِضاعَ_ةٍ مُزْجاةٍ مِنْ وِلائِكَ وَ مَحَبَّتِكَ فَاَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ مِنْ مَنِّكَ وَ فَضْلِكَ وَ تَصَدَّقْ عَلَيْنا بِنَظْرَةِ رَحْمَةٍ مِنْكَ اِنّا نَريكَ مِنَ الْمُحْسِنينَ
قرآن كريم «هُدَىً لِلنّاس» (1)است و براى راهنمايى همه مردم نازل شده است، بنابراين اگر مقاطع سنّى مختلف نمى توانند به سادگى با قرآن ارتباط برقرار كنند و امكان اُنس با قرآن براى آن ها به راحتى ايجاد نمى شود، به دليل «ضعف پيام وحى» نيست، بلكه به دليل «ضعف مربّيان و مبلّغان» است كه به صورت سنّتى و بدون توجّه به شرايط سنّى و اقتضائات جوانى، تفسيرهاى پرحجم با بحث هاى پيچيده حرفه اى را به صورت تكرارى چاپ و منتشر مى كنند. درحالى كه جوان امروزى به تفسيرهايى در قطع كوچك و با متن ساده نياز دارد كه دربردارنده بحث هاى علمى روز و پاسخ به نيازهاى ملموس زندگى باشد.
از سوى، ديگر واژه «ناس» از كودك دبستانى تا دانشجوى دانشگاهى را شامل مى شود، بنابراين بايد روش هاى جديدى ارائه شود كه مخاطب دبستانى تا دانشگاهى هركدام
متناسب با درك و فهمشان بتوانند «پيام قرآن» را دريابند و با آن ارتباط برقرار كنند و از طريق تفكّر و تدبّر مستمرّ، با آن «مأنوس» شوند و ثمره اين اُنس ، تجلّى محتواى قرآن در رفتار و گفتار آن ها باشد.
1- آيه 185 سوره بقره ( شَهْرُ رَمَضانَ الَّذى اُنْزِلَ فيهِ الْقُرآنُ هُدىً لِلنّاسِ و بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقان...).
(2)
در همين رابطه، قرآن كريم مى فرمايد : وَ ما اَرْسَلْنا مِنْ رَسُولِ اِلاّ بِلِسانِ قَوْمِه لِيُبَيِّن لَهُمْ ... :(1) (ما هيچ پيامبرى را نفرستاديم مگر به زبان قومش تا حقايق را براى مردم آشكار سازد) و در آيه ديگرى مى فرمايد: وَ ما اَرْسَلْناكَ اِلاّ كافَّةً لِلنّاسِ بَشيرا و نَذيرا :(2) (تو را به سوى همه مردم فرستاديم تا آن ها را بشارت دهى) . خداوند انبياء را فرستاد تا به «زبان عادّى» با مردم خود گفت گو كنند و مقاصد خود را به ديگران بفهمانند.(3)
همچنين در جاى ديگرى مى فرمايد: كِتابٌ اَنْزَلْناهُ اِلَيْك لِتُخْرِجَ النّاسَ مِنَ الظُّلُمات اِلَىَ النُّورِبِاِذْنِ رَبِّهِمْ : (ما به تو كتاب داديم تا مردم را از تاريكى و جهل به سوى نور و آگاهى هدايت كنى).
پي_ام س_ه آي_ه شريف_ه مذك_ور اين است كه : دع__وت پيامبران معمولاً از طريق يك اثر مرموز و ناشناخته (و با عبارات پيچيده و نامأنوس) در قلوب پيروانشان منعكس نمى شد ، بلكه از طريق «تبيين و روشنگرى» و تعليم و تربيت با همان زبان معمولى و رايج (قابل فهم براى همه گروه هاى سنّى ) صورت مى گرفته است.(1)
1- آيه 4 سوره ابراهيم .
2- آيه 28 سوره سبا .
3- تفسير الميزان (20جلدى) ، جلد 12 ، صفحه 20.
(3)
روش انس با قرآن حاصل تجارب عملى 20
ساله جلسات تفسير قرآن مى باشد كه توسّط مؤلّف براى مخاطبين مقاطع سنّى راهنمايى، دبيرستانى و دانشگاهى و طلاّب حوزه هاى علميّه برگزار شده است و براى نخستين بار در ماه مبارك رمضان سال 1381 در بخش جوان نمايشگاه بين المللى قرآن كريم، روش فشرده آن اجرا شد و مورد استقبال گسترده جوانان ميهن عزيزمان قرار گرفت .از طريق اين روش ، ابتدا بين شما و درياى زيباى قرآن كريم ارتباط برقرار مى شود و با تكرار كار ، انس با قرآن در وجود شما تجلّى نموده و در كمتر از يكسال با استعانت از خداى منّان و توجّه به ترجمه و تفسير آيات موضوعى ، به تدريج گفتار و رفتار شما به رنگ و بو و عطر قرآنى معطّر مى گردد. ممكن است شما خواننده جوان اين كتاب سؤال كنيد كه آي_ا بهت_ر نيست ب_ه ج_اى آموزش و تبليغ «روش انس با قرآن» كلاس هاى تفسير قرآن را برگزار و يا در آن شركت كنيم؟ در پاسخ عرض مى كنم آموزش «روش انس با قرآن» مانند آموزش ماهيگيرى به خريداران ماهى است .
يعنى به جاى آنكه فقط يك نفر يا يك گروه
1- تفسير نمونه ، جلد 10 ، صفحه 69، ذيل آيه شريفه.
4)
«ماهى بگيرند» و گروه ديگرى فقط «مصرف كننده» باشند، آيا بهتر نيست «روش ماهيگيرى ، قايق سوارى و شناى در دريا» را يادبگيريم و به ديگران نيز آموزش دهيم؟ زيرا در اينصورت به جاى يك ماهيگير، هزاران ماهيگير جوان خواهيم داشت و بجاى مصرف ماهى صيد شده توسط ديگران، خودمان ماهى را صيد مى كنيم كه لذتى مضاعف دارد.
دركار با تفسير قرآن نيز استدلال همين است . بنده ضمن آنكه برگزارى جلسات
تفسير قرآن را كار مقدس و مباركى مى دانم، اعتقاد دارم بهتر است با توجه به كمبود وقت مردم خصوصا جوانان عزيز، به خود آن ها روش مراجعه موضوعى فورى به تفسيرهاى قرآن كريم را آموزش دهيم تا در هر فرصت مناسب ، در صورتى كه حال و حوصله و نشاط داشته باشند، خودشان بدون حضور مكرر به استاد ، ابزار كار را در دست گرفته و در درياى زيبا و سراسر شگفتى و عظمت قرآن كريم وارد شوند . آنگاه خواهند ديد كه مراجعه مستقيم به قرآن كريم و تفسيرهاى فراوان و متنوعى كه هركدام گلى از اين گلستان زيبا را مورد ارزيابى و تشريح قرارداده اند ، چه لذّت عميق و پايدارى را در سراسر وجود آن ها ايجاد خواهد كرد و همي_ن تك_رار دل نه_ادن ب_ه دري_ا و راز و ني_از ب_ا ام_واج آرام بخ_ش آن م_وج_ب
«انس با دريا» خواهد شد كه هيچ چيز ديگرى جاى
(5)
آن رانمى گيرد و اين همان چيزى كه ما تحت عنوان «روش انس با ق_رآن» به دنب_ال آن هستي_م .
مؤسّسه قرآنى تفسيرجوان آمادگى دارد تا به صورت رايگان و فى سبيل اللّه نسبت به آموزش حضورى مربّيان و معلّمين قرآنى داوطلب ونظارت تخصّصى بر «كارگاه هاى آموزشى مفسّرين جوان» دردانشگاه ها،دبيرستان ها،مراكزوسازمان هاى مختلف و همچنين آموزش غيرحضورى (مكاتبه اى) ساير اقشار جامعه خصوصا نوجوانان و جوانان عزيز همكارى نمايد . در صورت تمايل با شماره 09112085322 تماس بگيريد .
ضمنا در صورت تمايل سطح (1) ، سطح (2) و سطح (3) روش انس با قرآن را با تهيّه كتاب آن فرابگيريد تا بتوانيم با اعطاى گواهينامه پايان دوره سطح (3) (سطح عالى) به جنابعالى، از وجود نورانى شمابراى آموزش سايرجوانان عزيز استفاده كنيم .
در خاتمه لازم
مى دانم از جناب حجة الاسلام والمسلمين عباس يارى پور و جناب آقاى مهدى ايزدى و سركار خانم زهره سميع كه در تهيه اين مجموعه تلاش هاى كارشناسى و مؤثرى داشته اند تشكر و قدردانى نمايم.
دوست قرآنى شما
دكت_ر محمّ_د بيست_ون_ى
رئيس هيئت مديره مؤسّسه قرآنى تفسير جوان
بهمن ماه 1381 _ ته______ران
(6)
1 _ آف__ريدگار جه_ان 2 _ اص_ول دي_ن 3 _ توحي_د 4 _ جه_ان بين__ى
5 _ حضور خدا، حمايت خدا، خوشنودى خ_دا 6 _ ش__رك ، مش_رك__ان
7 _ خدا، صفات خدا، علم خدا، 8 _ مواهب خدا
9 _ آب 10 _ آف_رينش 11 _ اب_رها 12 _ اج__رام آسم_ان_ى 13 _ انگور
14 _ ان__ار 15 _ ب_اده_ا 16 _ ب_اران ، ن_زول ب_اران 17 _ پ_رن_دگ_ان
18 _ جغرافياى طبيعى 19 _ ج_نّ 20 _ جنگ_ل ها 21 _ ج_وّ، ج_وّ زمي_ن
22 _ جه_انشناس_ى ك_وه 23 _ حي_وان_ات 24 _ ح_رارت 25 _ حرك_ت
26 _ حشرات 27 _ خاك 28 _ خورشيد، طلوع خورشيد، طلوع صبح، طلوع فجر 29 _ خشكسالى 30 _ خزندگان 31 _ خواص اجسام ، خواص فيزيكى 32 _ رعد و برق 33 _ رنگ ها 34 _ روغن زيتون 35 _ گياهان، روياندن گياهان 36 _ زمين 37 _ ستارگان 38 _ شهاب ها 39 _ شب ، شب و روز 40 _ طبيع_ت 41 _ عم_ر دني__ا 42 _ غ__ذا 43 _ ف_رشت_گ__ان
44 _ نعمت هاى طبيعى 45 _ جهانشناسى كوه 46 _ كهكشان 47 _ علوم طبيعى 48 _ كيوان ، گازها 49 _ ماه 50 _ منظومه شمسى 51 _ موجودات
52 _ ميوه ها 53 _ نخل 54 _ نظام آفرينش 55 _ نور
56 _ آرام_ش 57 _ آزم_ايش ، امتحان ، فلسفه آزمايش ، فلسفه آف_ات
58 _ ارواح ، حقيق_ت روح 59 _ اسب_اب 60 _ است_راحت 61 _ استع_داد
62 _ اضط__راب 63 _ اطمين__ان 64 _ انس___ان 65 _ ب__دبخت__ى
(7)
66 _ ب_رن_ام_ه ري_زى 67 _ بل__وغ 68 _ ت_ربي_ت ، تعلي_م و ت_ربي_ت
69 _ تعليمات اسلام 70 _ توفيق ، سلب ت_وفي_ق 71 _ ت_وسّ_ل 72 _ توكّل
73 _ چاره انديشى 74 _ چش_م 75 _ ح_وادث 76
_ خ_واب 77 _ رن_ج
78 _ زن 79 _ سع_ى 80 _ شخصي_ت 81 _ شك_وف_اي_ى است_ع_داده_ا
82 _ صب_ر ، شكيب_اي_ى ، مق_اوم_ت 83 _ طبيع_ت انس_ان 84 _ طغيان
85 _ عشق 86 _ عمر 87 _ غرور 88 _ فال بد، فال نيك 89 _ فتنه شناسى 90 _ ف_رزن_دان 91 _ ق_اطعيّ_ت 92 _ قل_ب 93 _ ك_ودك_ان ، ك_ودك_ى
94 _ لذّات 95 _ موفقيّت 96 _ نفس 97 _ نوجوانان 98 _ ني_از 99 _ ني_رو
100 _ آموزش 101 _ ابليس ، شيطان 102 _ اجبار 103 _ اديان، مشترك_ات اديان 104 _ ارزش ه_ا 105 _ اسلام 106 _ اعمال 107 _ القائات شيطانى
108 _ ايمان 109 _ انديشه، تفكّر، فكر 110 _ بدعت 111 _ بهشت و بهشتيان 112 _ پاداش 113 _ پيشرفت 114 _ پيمان 115 _ تاريخ 116 _ تبليغ و تبليغات 117 _ تحقيق 118 _ تسبيح 119 _ تشخيص، حسّ تشخيص، حسّ 120 _ تقليد 121 _ تكامل 122 _ جهل 123 _ جبر، جبر و اختيار، قضا و قدر 124 _ ح_دي_ث ، ح_ديث غ_دي_ر 125 _ ح_دود اله_ى 126 _ حكم_ت
127 _ حقّ و باطل 128 _ خطوبات شيطان 129 _ خرافات، عقايد خرافى 130 _ دي__ن 131 _ دني__ا 132 _ س__ؤال 133 _ سح__ر ، س_اح_ران
134 _ س_رن_وشت 135 _ سنّت ه_اى اله_ى 136 _ سعادت ، خوشبختى، شق_اوت 137 _ شن_اخت 138 _ ش_كّ 139 _ شناخت شناسى 140 _ شيعه
141 _ ص_راط مستقي_م 142 _ صهي_ونيس_م 143 _ عل_م 144 _ فط_رت
145 _ قيامت، محشر
146 _ كفر، كفران 147 _ گمراهى 148 _ مجادله، مشاجره 149 _ مجازات الهى 150 _ منطق 151 _ مؤمنان 152 _ معاد، امكان معاد، عذاب، انكار معاد، جهنّم، دوزخ، دوزخيان، دلايل معاد،
(8)
حس_اب_رسى ، حش_ر 153 _ نتيج_ه اعمال 154 _ نش_انه ها 155 _ نعمت
156 _ وحى 157 _ هدايت 158 _ هدف آفرينش
159 _ اج_م__اع 160 _ ام_ام حسي__ن (ع) 161 _ ام__ام عل__ى (ع)
162 _ ام_ام مه_دى ، انتظ_ار ، حك_ومت جه_ان_ى 163 _ اهداف بعثت
164 _ اهل بيت 165 _ پيامب_ر اسلام 166 _ پيش_وايان 167 _ ح_اكميّ_ت
168 _ خلافت 169 _ رواي_ات 170 _ رهب_ر 171 _ زيارت 172 _ شفاعت، شفيعان 173 _ عصمت پيامبران، صفات پيامبران، ارسال پيامبران، پيامب_ران 174 _ ف_اطمه (س) 175 _ معج_زه ، معج_زات 176 _ نب_وّت
177 _ ولايت
178 _ آهن_گ كلم_ات ق_رآن 179 _ آي_ات 180 _ ت_دبّ_ر 181 _ تفسير
182 _ ت__لاوت 183 _ ج__اذب__ه ق__رآن 184 _ ح__روف مقطع__ه
185 _ حكمت قرآن 186 _ داستان هاى قرآن، سليمان، دارو، شعيب، عيسى ، موسى ، نوح ، يوسف، يونس 187 _ سوره شناسى 188 _ شفابخشى ق_رآن 189 _ ض_رب المث_ل ه_اى ق_رآن 190 _ ق_رائت ، تلاوت ، تجويد
191 _ مثال هاى قرآن 192 _ محكم و متشابه 193 _ نسخ 194 _ نزول قرآن، نزول تدريجى، نزول دفعى 195 _ نظم قرآن
196 _ آلودگى 197 _ آمادگى 198 _ اخلاق اسلام_ى 199 _ بخ_ل ، حسد
200 _ ت_رس 201 _ تصمي_م 202 _ تعصّب 203 _ ت_لاش 204 _ حس_رت
205 _ حيله، حيله گرى 206 _ خودسازى ، خودفراموشى، خودپرستى
(9)
207 _ راست__ى ، دروغ 208 _ ري__ا 209 _ زه___د 210 _ سخ___اوت 211 _ سخ_ن شناسى 212 _ سلام 213 _ سوگندشناسى 214 _ شُكرشناسى
215 _ غيب_ت 216 _ فس_ق 217 _ فض_ائل اخلاقى 218 _ فكر 219 _ گناه
220 _ له_و ، لع_ب 221 _ مح_اسب_ه نفس 222 _ م_ادر 223 _ م_راقبت
224 _ نيك_ى 225 _ وف_اى ب_ه عه_د 226 _ ه_وى و هوس 227 _ يأس
228 _ احك_ام 229 _ اص_ول فق_ه 230 _ ح_لال و ح_رام 231 _ خمس
232 _ دع_ا ، فلسف__ه دع__ا 233 _ ذك__ر ، ي_اد خ__دا 234 _ روزه
235 _ شب زن_ده دارى 236 _ عب_ادت 237 _ فلسفه احكام 238 _ نماز
239 _ اجتهاد 240 _ اخلاص 241 _ استغفار 242 _ انگيزه 243 _ تغذيه 244 _ تفري_ح 245 - تق_وى ، متقّي_ن 246 _ تن_وّع طلبى 247 _ توبه
248 _ حب__ط اعم__ال 249 _ ح__زن 250 _ حق_وق اجتم_اع_ى و ...
251 _ درآمد 252 _ دوران هاى آفرينش 253 _ رزق، تنگى رزق، رابطه گناه و قطع روزى، سلب نعمت 254 _ عمل، عمل صالح
255 _ آداب معاشرت 256 _ آراء عمومى 257 _ آزادى 258 _ اجراى ح_دّ ش_رعى 259 _ اح_زاب ، ح_زب 260 _ احس__ان 261 _ اخت_لاف
262 _ اخ_وّت اس_لامى 263 _ ادب 264 _ ارتب_اط ، رابط_ه ، رواب__ط
265 _ ارت_ش اس_لام 266 _ ازدواج 267 _ استب_داد 268 _ استعم_ار 269 _ استقامت 270 _ استقلال 271 _ اسراف 272 _ اصل برائت و حليّت 273 _ اصلاحات 274 _ اصول بهداشت، بهداشت، سلامت 275 _ اعتدال
(10)
276 _ افكار عمومى 277 _ اقتصاد 278 _ اكثريّت 279 _ امر به معروف و نهى از منكر 280 _ امكانات 281 _ امنيّت 282 _ انتخاب 283 _ انتقاد 284 _ انح__راف 285 _ انحط__اط 286 _ انضب__اط 287 _ انف__اق
288 _ اول_ويّ_ت خ_ويش_اون_دان 289 _ بسي_ج 290 _ به_ان_ه جوي_ى
291 _ ب_ى تف__اوت__ى 292 _ بهت__ان 293 _ پ__ول 294 _ پي_ون__د
295 _ ت_أمي_ن زن_دگى 296 _ تجمّ_ل 297 _ ت_دبي_ر 298 _ تك_اث_ر
299 _ تكنولوژى 300 _ تنظيم اسناد 301 _ توبيخ علماء 302 _ تهاجم فرهنگى و نظامى 303 _ ثروت، فقر، غنى، مالكيّت 304 _ جاذبه و دافعه
305 _ جن_گ 306 _ جه_اد 307 _ جه_انگ_ردى 308 _ چش_م زخ_م
309 _ چشم بندى 310 _ چشم چرانى 311 _ حجاب 312 _ حضور اجتم_اع_ى 313 _ حك_وم_ت 314 _ حيثيّت 315 _ خ_ري_د و ف_روش
316 _ خش_ون_ت 317 _ خ_ويش_اون_دان 318 _ دادگ_اه و دادرس_ى
319 _ داورى 320 _ دختر و پسر 321 _ دشمن شناسى 322 _ دفاع هم_ه جانب_ه 323 - دوست_ى 324 _ رك_ود اقتص__ادى 325 _ زك_ات
326 _ زن_دگى 327 _ زنا ، ح_دّ زن_ا 328 _ س_ازش 329 _ س_رمايه ها
330 _ سعه صدر 331 _ سنت هاى بد، سنت هاى نيك 332 _ صبر، صابران، شكيبايى 333 _ فداكارى 334 _ فساد، مفسد 335 _ فلسفه مجازات ها 336 _ گروه هاى اجتماعى 337 _ لباس 338 _ مجاهدان 339 _ مسجد، مساجد 340 _ مسائل اقتصادى 341 _ مسائل اجتماعى 342 _ مسئوليّت 343 _ مستضعفان 344 _ مستكبران 345 _ مشاوره 346 _ مشك_لات 347 _ نظ_ام اجتم_اع_ى 348 _ نظ_ام خ_ان_واده
349 _ نظام شورايى 350 _ وحدت
(11)
يكى از مهم ترين و ارجمندترين تفاسير جهان اسلام، تفسير مجمع البيان فى تفسير القرآن تأليف مفسّر دانشمند، عالم جليل القدر و فقيه شيعى، امين الاسلام ابوعلى فضل بن حسن طَبْرِسى (متوفاى 548 ه ق مصادف با 532 ه ش) از عالمان بزرگ قرن پنجم هجرى است .
اين تفسير به زبان عربى است و در سال 536 قمرى در 10 جلد در 5 مجلّد قطع رحلى تأليف شده است. طبرسى از مفسران چندگانه نويسى است كه سه تفسير را به نگارش درآورده است: مجمع البيان، جوامع الجامع و اَلْكافى الشّافى كه گسترده ترين اين تفاسير، مجمع البيان
و فشرده ترين آن ها اَلْكافى الشّافى است .
اهميت مجمع، به خاطر جامعيت، اتقان و استحكام مطالب و ترتيب دقيق و تفسير روشن و سودمند و انصاف در نقد و بررسى آراء است .
مجمع البيان، شامل مباحثى چون: قرائت، اعراب، لغات، بيان مشكلات، ذكر موارد معانى و بيان، شأن نزول آيات، اخبار وارده در آيات و شرح و تبيين قصص و حكايات است .
از نكات قابل توجه تفسير مجمع البيان اين است كه مباحث متناسب با آيات در ذيل هر آيه
(13)
به صورت منظم تدوين يافته و در ارتباط با آيات مشابه را توضيح مى دهد و از اين جهت، مى توان گفت او از نادر مفسّران شيعى است كه به علم مناسبات توجه كرده است .
شيخ شلتوت، مفتى بزرگ اهل سنّت و دانشمند روشن بين كشور مصر، در مقدمه اى كه بر اين تفسير نگاشته است، مى نويسد: «مجمع البيان»، در ميان كتاب هاى تفسيرى بى همتاست. اين تفسير با گستردگى، ژرفا و تنوع در مطالب و تقسيم، تبويب و ترتيب، داراى ويژگى و امتيازى است كه در ميان تفاسير پيش از آن، بى نظير و در ميان آثار پس از آن كم نظير است» .
اين تفسير، بسيار متأثّر از تبيان شيخ طوسى است، با اين تفاوت كه طبرسى با تقسيم بندى مباحث، زمينه استفاده بهتر و گزينش آسان تر استفاده كننده را فراهم ساخته است .
كسانى كه به هر قسمت از تفسير، علاقه مند باشند، مى توانند به راحتى به همان قسمت از ادبيات، قرائت و تفسير مراجعه كنند. مجمع البيان به بحث هاى موضوعى نمى پردازد، نظريات مفسران عامّه را نقل و با روش عالمانه نقد مى كند .
(14)
تفسير نمونه، از متداول ترين تفاسير فارسى عصر حاضر است كه به زبان ساده و
گويا و قابل استفاده براى عموم به نگارش درآمده است و در روش ارائه مطالب و تحليل و ذكر وجوه و احتمالات، متأثّر از تفاسير بزرگى مانند الميزان، مجمع البيان و تفسير مراغى است .
مؤلف اين تفسير ، آيت اللّه مكارم شيرازى از علماى شيعه اماميه (متولد 1307 ه ش مصادف با 1347 ه ق) است كه در محضر اساتيد بزرگى همچون آيت اللّه بروجردى و علاّمه طباطبايى تلّمذ نموده است و هم اكنون از مجتهدان و مدّرسان درس عالى خارج حوزه علميه قم مى باشد كه اين اثر را با همكارى گروهى از دانشمندان ، آقايان: محمّدرضا آشتيانى، محمّد جعفر امامى، عبدالرّسول حسنى، سيّد حسن شجاعى، محمود عبداللّهى، محسن قرائتى و محّمد محمّدى در تاريخ 1359 ه.ق مصادف با 1319 ه.ش تا 1411 ه.ق مصادف با 1369 ه.ش ، در 27 جلد به زبان فارسى تأليف كرده است .
ويژگى هاى اين تفسير ، عصرى بودن آن است كه مناسب با نيازها و پرسش هاى عصر، پيام قرآن را با زبان روز تبيين مى كند و با روش ساده و به دور از بحث هاى كلاسيك ادبى، كلام وحى را تفسير مى نمايد.
(15)
جلوه مهمّ اين تفسير در گرايش به جنبه هاى هدايتى و تربيتى است كه مؤلّفين آن را تعقيب مى كنند. «نمونه» ، از تفاسيرى است كه تفسير علمى و بيان اعجاز علمى قرآن، در آن جايگاه بس مهمّى دارد. مفسّرين عنايت دارند تا آياتى را كه مربوط به خلق انسان، حيوان و جهان طبيعت است و احتمالاً اشاره هايى دارد كه با نظريات و اكتشافات جديد مى تواند منطبق شود، مرتبط كنند و چنين نتيجه مى گيرند كه اين آيات از نشانه هاى اعجاز علمى قرآن است .
شيوه
مفسّران در ارائه مطالب چنين است كه در آغاز، پس از بيان نكات كلّى و عامّ در هر سوره، به فضاى حاكم بر سوره، سبك و سياق و موضوعات مهم مطرح شده در سوره اشاره مى كنند و هدايت انسان را در رابطه با آيه، تشريح مى كنند. شايان ذكر است كه اين تفسير توسط دكتر محمد بيستونى به سبك جديدى براى استفاده جوانان تحت عنوان «تفسير جوان» خلاصه و اعراب گذارى شده كه شرح آن در صفحه 19 همين كتاب درج شده و توسط ناشر كتاب منتشر شده است. همچنين فهرست موضوعى تفسيرنمونه توسط احمدعلى بابايى و رضا محمدى ، در يك مجلد تهيه شده است.
اين تفسير، بارها چاپ شده و به زبان انگليسى، اردو و عربى ترجمه شده است .
(16)
تفسير بيان برگرفته شده از تفسير عظيم مجمع البيان مى باشد كه به قلم دكتر محمد بيستونى به رشته تحرير درآمده است .
در ميان تفاسير جاى يك تفسير ساده و روان و كم حجم و ارزان قيمت براى عموم مردم به ويژه جوانان عزيز، همواره خالى بود .
بنابراين نويسنده ، تفسير گران سنگ و عظيم «مجمع البيان» اثر جاودانه مفسر گرانقدر شيعه مرحوم علامه طبرسى را به شكل ويژه اى احيا كرده است كه در حقيقت خود دائرة المعارف بزرگى از قرآن كريم است . بخشى از اهداف نويسنده را مى توان به صورت ذيل مطرح كرد :
_ ترجمه روان و تفسير هر آيه به صورت مستقل .
_ درج قول برتر و حذف اقوال متعدد در بيان تفسير آيات .
_ حفظ اصالت مطالب و مفاهيم ارائه شده در اصل تفسير مجمع البيان .
_ اِعراب گذارى كل آيات و روايات و اسامى عربى به منظور سهولت حفظ كردن و
بيان آن ها به ديگران .
_ انتشار در قطع پالتويى به منظور بهره بردارى آسان در اوقات فراغت روزانه .
(17)
_ فهرست گذارى موضوعى براى استفاده تخصصى و كاربردى دانشجويان و محققين جوان .
لازم به يادآورى است كه تفسير بيان در 30 جلد مى باشد و فهرست واره موضوعى آن اخيرا به همت جمعى از محققين حوزه علميه قم با مديريت و نظارت حجة الاسلام و المسلمين عباس يارى پور تدوين و منتشر شده است .
وَ اِنْ يَكادُ : آغاز آيه ماقبل آخر از سوره قلم است و تمام آن (با آيه بعدى) چنين است ، « وَ اِنْ يَكادُ الَّذينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصارِهِمْ لَمّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَ يَقُولُونَ اِنَّهُ لَمَجْنُونٌ وَ ما هُوَ اِلاّ ذِكْرٌ لِلْعالَمينَ » (و بسيار نزديك بودكه كافران چون قرآن را شنيدند، تو را با ديدگانشان آسيب برسانند [چشم زخم بزنند [و گفتند او ديوانه است و حال آن كه آن جز پندى براى جهانيان نيست) (سوره قلم ، آيات 51 و 52) . مفسّران در شرح اين آيه گفته اند كه عدّه اى از كافران ، چشم زنان حرفه اى و قهّارى را آوردند كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله را چشم بزنند و ازپاى درآورند . ولى حفظ الهى او را در امان داشت و اين آيه در اشاره به آن نازل شد و حسن بصرى و ديگران گفته اند كه خواندن و به همراه داشتن اين آيه در دفع چشم زخم مؤثر است . همين است كه از آيه وَ اِنْ يَكاد ، حرز و تعويذى به صورت گردن بند هم ساخته مى شود و به گردن اطفال مى اندازند .
(18)
كتاب تفسير جوان برگرفته از تفسير نمونه در 27 جلد توسط دكتر محمد بيستونى تأليف
شده و با هدف انس بيشتر جامعه اسلامى به خصوص جوانان با محتواى انسان ساز قرآن كريم و جذب جوانان به مطالعه و تحقيق در كتب تفسيرى و پياده كردن احكام و دستورات نورانى آن و به منظور بهره گيرى بيشتر از اوقات فراغت روزانه در قطع جيبى توسط انتشارات دارالكتب الاسلاميه به چاپ رسيده است .
الف : درج ترجمه روان و تفسير هر آيه به صورت مستقل ، به جز در آياتى كه با هم ارتباط تنگاتنگ دارند .
ب : درج قول برتر و حذف اقوال متعدد در بيان تفسير آيات .
ج : حفظ اصالت مطالب و مفاهيم ارائه شده در متن تفسير .
د : خلاصه كردن جملات طولانى در قالب عبارات كوتاه تر و ساده تر .
ه : عنوان گذارى و تدوين مطالب كتاب به سبك كتاب هاى آموزشى به منظور تدريس آسان در جلسات تفسير قرآن .
(19)
و : اِعراب گذارى آيات و روايات به منظور سهولت حفظ .
لازم به يادآورى است كه فهرست واره موضوعى تفسير جوان اخيرا به همت جمعى از محققين حوزه علميه قم به مديريت و نظارت حجة الاسلام و المسلمين عباس يارى پور تدوين و منتشر شده است.
تفسير جوان در حال حاضر به دليل سادگى آن به عنوان متن مسابقات تفسير قرآن كريم در دانشگاهه_اى سراس_ر كش_ور ، مورد استقب_ال گست_رده دانشجويان متدين و روشنفكر قرار گرفته است.
درمان خود را از قرآن بخواهيد و در سختى ها از قرآن يارى بطلبيد ، كه در قرآن درمان بزرگ ترين بيمارى ها يعنى كفر و نفاق و سركشى و گمراهى است ، پس به وسيله قرآن خواسته هاى خود را از خدا بخواهيد و با دوستى قرآن به خدا روى آوريد و به وسيله قرآن از خلق خدا چيزى
نخواهيد ، زيرا وسيله اى براى تقرّب بندگان به خدا ، بهتر از قرآن وجود ندارد .
(خطبه 176 نهج البلاغه على «ع»)
(20)
مكارم شيرازى در مورد كتاب تفسير جوان
قرآن مجيد بالاترين سند افتخار ما مسلمانان است و تا كسى با قرآن آشنا نشود ، پى به عظمت آن نخواهد برد و هر قدر آشنايى ما با اين كتاب بزرگ آسمانى افزون گردد ، به درجه اهميّت و عظمت آن بهتر پى مى بريم ، مخصوصا براى حلّ مشكلات مسلمين در دنياى امروز، بهترين راه گشا ، قرآن است .
به همين دليل، شايسته است نسل جوان برومند ما روز به روز با اين كتاب آسمانى آشناتر گردد ، نه فقط به «خواندن» و «قرائت» و «حفظ» آن ، بلكه به «محتوا و معناى قرآن» ؛ به يقين، قرآن مجيد مى تواند صفا و روشنى ويژه اى به تمام زندگى آنان بدهد و از آنان افرادى باايمان ، شايسته ، قوى ، شجاع و طرفدار حقّ بسازد .
از آن جا كه تفسير نمونه بحمداللّه در ميان تمام قشرها نفوذ يافته و تحوّلى در محيط ما ايجاد كرده است ، جناب آقاى «دكتر محمّد بيستونى» كه فردى باذوق و علاقمند به مسائل اسلامى و مسائل جوانان است ، ابتكارى به خرج داده و تفسير نمونه را به صورت فشرده و خلاصه با «سبكى تازه» كه به آسانى قابل استفاده براى همه جوانان باشد ، درآورده و به گونه اى كه هم اكنون ملاحظه مى كنيد، در اختيار آنان گذارده است . خداوند اين خدمت را از ايشان قبول كند و به همه جوانان عزيز توفيق استفاده از آن را مرحمت فرمايد .
ناصر مكارم شيرازى
(21)
ترجمه قرآن كريم با نگارش سليس و روان به قلم آية اللّه ناصر مكارم شيرازى از ترجمه هاى نسبتا رايج است . نگارنده آن در سال
1348 ه _ ق مصادف با 1308 ه ش در شهر شيراز بدنيا آمد و نزد اساتيدى مانند آية اللّه العظمى بروجردى ، حكيم، سيدعبدالهادى شيرازى و سيد ابوالقاسم خويى، تلمّذ كرد و تأليف بيش از يكصد جلد كتاب، حاصل سال ها كوشش اوست كه از ميان مهم ترين آثار قرآنى ايشان، تفسيرنمونه در 27 جلد و تفسير موضوعى پيام قرآن و 2 جلد از ترجمه تفسير الميزان است. يكى ديگر از آثار ايشان ترجمه اى از قرآن كريم مى باشد كه اصل آن توسّط جمعى از فضلاء حوزه علميه قم براساس ترجمه تفسير نمونه تدوين يافته و مورد بازبينى ايشان و نيز هيئت علمى دارالقرآن الكريم _ دفتر مطالعات تاريخ و معارف اسلامى _ قرار گرفته است. اين ترجمه به وسيله جواد محدّثى، ويراستارى شد و توسّط دارالقرآن الكريم در سال 1373 در دو نوبت به چاپ رسيده .
اين ترجمه كه اساس آن متنى است كه به قلم مترجم در هنگام تأليف تفسير نمونه، نوشته شده است، ترجمه اى است تفسيرگونه و از آن جهت كه اصل تفسيرنمونه ، تفسيرى روان و عامّه فهم است، اين ويژگى در ترجمه آيات آن نيز نمايان است. همان گونه كه مترجم در مقدّمه ترجمه يادآور
(23)
شده، روش ترجمه ، ترجمه محتوايى است، يعنى نخست معانى دقيقا از زبان مبدأ اخذ شده و سپس به طور دقيق به زبان فارسى آراسته گرديده است.
نثر اين ترجمه، نثرى روان و گويا و از نوع زبان روزمرّه توده مردم است كه مورد استقبال همگانى قرار گرفته است.
نوع ترجمه ترجمه اى محتوايى است، همراه با توضيحات و اضافات تفسيرى به اين معنا كه افزودن بر ترجمه كلمات در مواردى كه جمله ترجمه شده، ابهام
داشته با آوردن قيد توضيحى يا شرح كلمات در صدد رساندن پيام آيه بوده، همانطور كه اين شيوه در تفسير نمونه ارائه شده است ؛ كه اين روش در سراسر ترجمه حفظ شده است. همچنين ترجمه از مطابقت نسبتا خوبى با اصل آيات برخوردار است؛ امّا از آنجايى كه مترجم، بازنگرى مداوم بر آيه هاى قبل و بعد ، انجام نداده _ كه اين امر به دليل طولانى بودن زمان نگارش تفسيرنمونه بوده است _ لذا بيشتر آيه ها و تركيب هاى يكسان را به گونه هاى مختلف و بعضا مخالف يكديگر، ترجمه كرده اند. به تعبير ديگر، بسيارى از مفردات و كلمات يكسان و مترادف، با معانى مختلفى ترجمه شده است. علاوه بر آن، موارد اشتباهات و خطاهايى نيز در ترجمه آيات وجود دارد و در تفسير و توضيح آيات مشابه نيز تفاوت هايى مشاهده مى شود.
(24)
ترجمه اى با عنوان قرآن كريم كه با خطاطّى عثمان طآه و با خط نسخ در سال 1380 ه _ ش به چاپ رسيد، حاصل تلاش و زحمات خانم طاهره صفّارزاده است. در اين مصحف شريف علاوه بر اصل آيات، ترجمه فارسى و انگليسى نيز در زير هر آيه نوشته شده و در انتهاى قرآن مقدّمه اى با عنوان ترجمه معانى قرآن كريم آمده كه در آن نويسنده در مورد مباحث كلّى ترجمه، ضرورت ترجمه انگليسى و توضيحاتى در مورد روش اين ترجمه ارائه داده است.
مترجم در مقدمه اى كه در پايان اين ترجمه 1528 صفحه اى _ كه در قطع رحلى به چاپ رسيده است _ تفاوت اصلى اين ترجمه را با ترجمه هاى موجود فارسى و انگليسى، جايگزين معادل براى اسماءُالحُسنى يا نام هاى نيكوى خداوند، در ارتباط با آيات قرآن
مجيد مى داند، همچنين در اين ترجمه، اصطلاحات فنّى و تخصّصى قرآن را جايگزين ترجمه هاى تحت اللفظى رايج قرار داده و ترجمه را به صورت روان و سليس و با استفاده از دستورزبان فارسى به صورت محتوايى نگارش نموده است و بعضا ترجمه تفسيرگونه اى صورت
(25)
گرفته كه به صورت پى نويس در ترجمه منعكس گردي_ده و گاهى به صورت كلماتى در داخل دو قلاب[ ] قرارگرفته، با هدف اينكه معنا توسعه يابد و ارتباط بيشترى با مخاطبان صورت گيرد.
از ويژگى هاى مهمّ اين اثر، رعايت ادب الهى در نوشتار و ترجمه و رعايت مطابقت فارسى و انگليسى با اصل كلام الهى است. مترجم، اين اثر را حاصل حدود 30 سال مطالعه مشتاقانه و پژوهشگرانه توأم با يادداشت بردارى از تفاسير كشف الاسرار، ابوالفتوح، مجمع البيان، مواهب عِلِّيَّة، منه_ج الصادقين، طب_رى، س_ورآبادى ، ترجمه قرآن كمب_ريج، المي_زان، نم_ون_ه و آث_ار مفسّ_ران و مترجم_ان معاص_ر به فارس_ى و انگليس_ى مى داند. در اين اثر تلاش فراوانى شده تا اشتباهات و خطاها به حدّاقل ممكن برسد. اين ترجمه كه ترجمه اى آزاد از قرآن كريم است، با داشتن ويژگى هاى فوق، به دليل قطور بودن و داشتن دو ترجمه (فارسى و انگليسى) معمولاً مورد استفاده قرآن پژوهان و علاقمندان خاصّى قرار گرفته و مى گيرد.
(26)
ترجمه قرآن كريم به فارسى امروزى روان و ساده و بدون گرايش هاى خاص و تفسيرگونه به قلم آقاى مصطفى رحماندوست جزء ترجمه هاى جديد قرآن مى باشد كه از سبك و سياق «قواعد فارسى نويسى» تبعيت كرده است .
نگارنده از مؤلفين و شاعران كتب كودكان و نوجوانان و از برجستگان فرهنگ و ادب معاصر ايران مى باشد .
اين ترجمه در 30 مجلد هر جزء يك مجلّد به قطع جيبى به چاپ مى رسد كه فعلاً چاپ
دوم جزء سى ام به همّت مؤسسه فرهنگى و انتشاراتى محراب قلم با خط استاد غلامرضا صفامهدوى مطابق با قرائت عاصم به روايت حفص و ويرايش استادحسين استادولى در تيراژ 11000 به چاپ رسيده است ، چاپ آزمايشى (اوّل) آن (جزء سى ام) با همّت آقاى عبدالعظيم فريدون انجام شده و توسط آقايان بهاءالدين خرمشاهى ، مصطفى دلشاد تهرانى ، سيدحسين صدرالحافظ ، رفيعى ، خانم پروين بهارزاده مورد نقد و بررسى قرار گرفته است .
مترجم سعى كرده از تعابير مفهومى تفسير دورى جويد و به ترجمه كلمه به كلمه قرآن بپردازد ، كه در نهايت با سبكى ساده ، روان و ترجمه تحت اللفظى مطابق فهم نوجوانان تهيه شده است .
(27)
مترجم عنوان كرده : «در اين كار سعى شده با استفاده از معتبرترين تفسيرها و ترجمه هاى قرآن، معنى آيات الهى به زبان فارسى سالم و ساده و قابل فهم براى نوجوانان تأليف شود» .
البته سزاوار بود مى فرمودند از كدام تفسير و ترجمه استفاده شده است .
يُنادى مُنادٍ يَوْمَ الْقِيامَةِ اَلا اِنَّ كُلَّ حارِثٍ مُبْتَلى فى حَرْثِه وَ عاقِبَةِ عَمَلِه غَيْرَ حَرَثَهِ الْقُرْآن فَكُونُوا مِنْ حَرَثَتِه وَ اَتْباعِه وَ اسْتَدَلُّوهُ عَلى رَبِّكُمْ وَ اسْتَنْصَحُوهُ عَلى اَنْفُسِكُمْ وَ اتَّهَمُوا عَلَيْهِ آرَائَكُمْ وَ اسْتَغِشُّوا فيه اَهْوائَكُمْ ؛ آن گاه كه قيامت بر پا شود و خلايق براى حسابرسى و جزا و پاداش به پا خيزند منادى ندا مى دهد و اين واقعيت را به اهل قيامت خبر مى دهد كه هان ! اى انسان ها بدانيد هر انسانى امروز در عاقبت و پايان كار ، گرفتار و مبتلا به آثار و نتايج و محصول كشته خويش است ، مگر كسانى كه در دنيا اعتقادات و
اعمال و رفتار خويش را بر اساس دستورها و راهنمايى هاى قرآن شكل داده اند . تنها اين افراد هستند كه از نتايج و آثار و اعمال و رفتار و اعتقادات خويش راضى اند و هرگز احساس غبن نمى كنند .(1)
1- نهج البلاغه خطبه 175.
(28)
ترجمه قرآن مجيد با نثرى شيوا و روان يكى از آثار شادروان مهدى (محى الدّين) الهى قمشه اى است، وى در سال 1318 هجرى قمرى در شهرضا (قمشه) اصفهان متولد شد و در فقه و اصول و منطق و كلام و فلسفه و حكمت تحصيل نمود. ساليان متمادّى به تدريس عربى و فلسفه در دانشكده معقول و منقول اشتغال داشت و در دوازدهم ربيع الثانى سال 1393 ه _ ق مصادف با 25 ارديبهشت سال 1352 ه ش بدرود حيات گفت. از او تأليفات مختلفى بجا مانده كه از جمله آن ها ترجمه صحيفه سجاديّه و ترجمه مفاتيح الجنان است .
ترجمه قرآن مجيد وى، پس از دوره طولانى ترجمه هاى تحت اللفظى، اوّلين ترجمه آزاد به زبان فارسى است . اين ترجمه كه آميخته با نكات تفسيرى است، بسيار روان و آسان است و مورد اقبال عامّه مردم قرار گرفته و ده ها بار در قطع هاى مختلف و به صورت هاى گوناگون به چاپ رسيده است. اوّلي_ن چاپ اين ق_رآن در سال 1323 ه _ ش توسط كتاب فروشى اسلاميّه انجام شده است. اصل ترجمه به وسيله محمّد باقر بهبودى و حسن مسعودى، ويراستارى شد . اما خالى از غلط هاى علمى نيست و فرزند ايشان
(29)
حسين الهى قمشه اى، سال ها بعد، ويرايش جديدى انجام داد و علاوه بر آن، ويرايش علمى جديدى در سال هاى اخير به همت آقاى حسين استادولى انجام گرفت كه توسّط دارالكتب اسلاميه
در سال 1377 مجدّدا به چاپ رسيده است .
توضيحاتى بر اساس اعتقادات شيعه بر اين ترجمه كه به نثر امروزى و ساده و شيوا و مردم پسند انجام گرفته، افزوده شده است . اين توضيحات تفسيرگونه در بسيارى از موارد از اصل ترجمه قابل تفكيك نيست و اين، يكى از معايب اين ترجمه است . سبك و سياق اين ترجمه، آزاد و خلاصة التفسير است و در بسيارى موارد مترجم خود را به اصل كلام محدود نكرده و توضيحات مفصلى را به ترجمه افزوده است. اين توضيحات عموما برگرفته از تفاسير هستند و در ميان دو پرانتز آمده اند. بيشتر اين توضيحات، به گونه اى هستند كه رشته كلام را قطع نمى كنند و ساختار ادبى جملات را از بين نمى برند، ولى برخى از توضيحات نيز هستند كه از ترجمه متن جدا و مستقلّ مى باشند كه طبعا اين گونه توضيحات، رشته اصلى سخن را قطع مى كنند .
در مجموع مى توان گفت كه اين ترجمه، ترجمه اى روان و همه فهم است و از آن جهت كه فصل الخطاب ترجمه هاى تحت اللفظى بوده، اولين ترجمه فارسى است كه در تدوين آن به دستور زبان فارسى توجّه شده، كارى ستودنى و قابل تقدير است. البته در ترجمه، بى دقّتى هايى نيز به چشم مى خورد و وجود اغلاط و اشتباهات نيز در آن مشهود است. وجود افتادگى هايى در ترجمه آيات و از طرفى نقل به معنا كردن تعدادى از عبارات ناشى از عدم مطابقت دقيق ترجمه با آيات مى باشد .
(30)
ترجمه قرآن كريم به فارسى امروزى و ساده و بدون گرايش هاى خاصّ و افراطى كه در آن نه فارسى گرايى مُفْرِط و نه عربى گرايى وجود دارد، كارى است از محمد مهدى فولادوند فرزند
مرحوم محمد حسين بختيارى كه در اول دى ماه 1299 ه ش در شهرستان اراك متولّد شده است. او كه پس از سال ها تحصيل در پاريس، به تهران بازگشت؛ ساليان متمادّى است كه در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالى به تدريس موادّ مختلف درسى مشغول است. از وى بيش از 30 جلد كتاب فارسى و فرانسه منتشر شده است كه مهم ترين اثر وى، ترجمه قرآن كريم به زبان فارسى است كه در سال 1373 از سوى دفتر مطالعات تاريخ و معارف اسلامى با ويرايش محمدرضا انصارى و سيّد مهدى برهانى، چاپ و نشر يافته است.
اين ترجمه كه بسيار مفهوم و روان است، از دقّت بى نظير در مطابقت با متن مقدّس قرآن كريم برخوردار مى باشد، به گونه اى كه حتّى تأكيدهايى را كه در نثر و زبان عربى و نيز قرآن كريم فراوان و در زبان فارسى بسيار كمياب است ، به نحوى ظاهر كرده است . روش مترجم در ترجمه، ميانه اى از ترجمه تحت اللّفظى و ترجمه محتوايى مى باشد يعنى دقّت در مطابقت ترجمه با
(31)
اصل آيه و خوشخوانى و روانى آن هيچ كدام فداى ديگرى نشده و در مواردى ترجمه داراى توضيحاتى مى باشد كه در داخل گيومه آمده است.
ترجمه فولادوند يكى از دقيق ترين و شيواترين ترجمه هاى معاصر است كه برخى صاحب نظران آن را از حيث صحت و امانت و به كارگيرى معادل هاى مصطلح درفارسى امروزى و در عين حال، روانى، شيوايى و سادگى، بهترين ترجمه درميان ترجمه هاى منتشر شده در پنجاه سال اخير مى دانند. از ويژگى هاى كم نظير اين ترجمه، همّت مترجم در ارائه يك ترجمه آهنگين در سوره هاى مكى انتهاى قرآن است. همچنين هماهنگى در ترجمه واژه هاى مشابه در سراسر ترجمه
رعايت شده است.
باوجود ويژگى هاى مثبت اين ترجمه، موارد قابل تأمّلى نيز در آن وجود دارد كه عبارتند از: استفاده نابجا و زياد از علائم ويراستارى ، اشكالات املايى از جمله نوشتن «مى» و «همى» با فعل. قرآن پژوهان زيادى ضمن معرّفى اين اثر به نقد و بررسى آن پرداخته اند و ضمن بررسى نقاط مثبت و ويژگى هاى آن به نقاط ضعف آن نيز اشاره كرده اند.
(32)
قرآن نامه، اوّلين ترجمه منظوم كامل قرآن مى باشد كه در سال 1376، در 1222 صفحه منتشر شده است.
اين اثركه شامل 18هزار بيت مى باشد، درمدت 300 روز توسّط اميد امجد (متولد 1350 شمسى) از شهر نيشابور، سروده شده است كه اين عمل، نشان دهنده طبع روان نامبرده است. يكى از ويژگى هاى اين ترجمه، اشعار نسبتا روان آن است بدون استفاده از هرگونه لغت عربى ناآشنا، به ترجمه قرآن پرداخته است.
از نكات برجسته اين اثر، عدم تكرار ابيات و اشعار است، به گونه اى كه حتّى در آيات تكرارى در يك سوره مثل سوره مباركه «اَلرَّحْمن» كه آيه شريفه «فَبِأىِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ» 31 بار تكرار شده براى هر آيه، بيت ديگرى سروده شده و هيچ يك از ابيات تكرارى نيست.
مترجم در اين اثر سعى كرده در حد امكان اشعار را به صورت خلاصه و مختصر (مُوجَز) بيان كند، به صورتى كه معناى كامل در كمترين لغات بيان شود . گرچه در برخى موارد كه براى ترسيم صحنه لازم بوده توضيحاتى اضافه كنند، به اصل
(33)
ترجمه اضافه شده است. وى مبناى علمى ترجمه منظوم را دو ترجمه فارسى فولادوند و خرّمشاهى قرارداده است، ولى در بسيارى از موارد، توضيحاتى آورده كه در دو ترجمه ياد شده وجود ندارد.
اين ترجمه _ كه هم از لحاظ قرآنى
و هم از لحاظ ادبى قابل توجّه است _ تحوّلى جديد را در خواندن قرآن توسّط عموم علاقه مندان به قرائت قرآن بوجود آورده است. مترجم سعى كرده در ترجمه سوره هايى كه داراى آيات كوتاه هستند، آيه را در يك بيت ترجمه كند كه اين ايجاز در سوره هايى مانند ناس و توحيد به حد اعلاى خود رسيده، به گونه اى كه هرآيه در يك مصرع ترجمه شده است.
از ويژگى هاى ديگر اين ترجمه، آن است كه شيوه ترجمه منظوم و موزون بدون تخطّى در سراسر ترجمه حفظ شده و مترجم سعى كرده براى تركيبات و تعابير يكسان از ابيات و اشعار متفاوت استفاده كند.از نكات قوّت اين ترجمه مى توان به روانى و گويايى نسبى اشعار و خلاصه و مُوجَز بودن ترجمه اشاره كرد، به گونه اى كه مترجم سعى كرده در حدّ امكان، معانى را در
(34)
كم ترين واژگان بيان كند. همچنين وزن حَماسِى و بحر متقارب است(1).
محمد حسن زمانى در مقاله نگاه و نقدى بر ترجمه هاى آهنگين و منظوم قرآن، در نقد اين اثر نكاتى را بيان كرده كه از جمله آن ها: افزوده هاى توضيحى غيرلازم كه برخلاف شيوه متعارف در داخل دو گيومه قرار گرفته و با مواردى بدون تفكيك از اصل ترجمه اضافه شده و حذف بعضى كلمات و قيود و بعضى جمله ها در ترجمه و اغلاط محتوايى را مى توان نام برد.
قرآن شفادهنده اى است كه بيمارى هاى وحشت انگيز را بزدايد ، قدرتى است كه ياورانش شكست ندارند و حقّى است كه يارى كنندگانش مغلوب نشوند .
خدا قرآن را فرونشاننده عطش علمى دانشمندان و باران بهارى براى قلب فقيهان و راه گسترده و وسيع براى صالحان قرار داده است . قرآن دارويى است
كه با آن بيمارى وجود ندارد ، نورى است كه با آن تاريكى يافت نمى شود .
1- از اوزان ادبيات شعرى است كه خواننده را به شور و شوق مى آورد.
(35)
(حاوى متون تفسيرى)
1 _WWW.Qurandatabank.com (org.net) پايگاه قرآن پژوهى :
اين سايت اينترنتى بنا به پيشنهاد مؤسسه قرآنى تفسير جوان و با سرمايه گذارى مشترك مؤسسه مذكور و مؤسسه پارسا و رياست محترم جمهورى و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى با صرف حدود 000/000/200 ميليون تومان پس از 2 سال مطالعه و بررسى در ماه مبارك رمضان 81 در دهمين نمايشگاه بين المللى قرآن كريم راه اندازى شد . اين سايت شبكه اى قرآنى محض با استفاده از 10 هزار عنوان كتب قرآنى به زبان هاى فارسى، عربى، انگليسى ، فرانسه ، آلمانى، اردو، پرتقالى، روسى ، تركى و ... داراى بانك اطّلاعاتى بسيار قوّى ، قابليّت جست جو به همراه مشخّصات كتاب شناسى ، چكيده ها و برخى از متون اصلى آن ها مى باشد، بانضمام صفحات داخلى شامل :
_ اخب_ار : شامل خبرهاى قرآنى و محافل قرآنى .
_ پ__رسش و پاس__خ : كليه بينندگان اين صفحه مى توانند پرسش هاى خود را در زمينه قرآن مطرح كرده و در كوتاه ترين زمان ممكن، پاسخ آن را دريافت كنند.
(36)
_ گال_رى : شامل تصاوير زيباى قرآنى مى باشد.
_ قاريان : زندگى نامه قاريان مشهورجهان اسلام، به همراه تصوير و صوت قارى .
_ گزيده متون قرآنى : داراى متن كامل كتاب هاى قرآنى .
_ مقال____ه شناس____ى : در اين قسمت، متن كامل گزيده هاى مقالات موجود در شبكه به نمايش گذاشته مى شود.
_ آموزش : داراى بخش هاى زير مى باشد :
الف ) روخوانى
ب) تج_وي____د
ج) ق______رائت
د) چگونگى بهره گيرى از تف__اسير قرآن
_ دفتر يادبودها: در اين قسمت، بينندگان شبكه مى توانند يادداشت ها و نظرات خود را روى شبكه قرار دهند.
_ درصفحه آغازين صوت كامل قرآن با
صداى استاد عبدالباسط و استاد منشاوى و استاد پرهيزگار، بانضمام متن قرآن با انتخاب آيات مورد نظر با زيرنويس ترجمه آيت اللّه مكارم شيرازى و ترجمه لاتين مورد استفاده بينندگان قرار خواهد گ_رفت .
(37)
2 _ WWW. QuranChildren.com پايگاه قرآنى كودك__ان :
اي_ن شبك_ه جه_ت تش_وي_ق و ت_رغيب كودك_ان ب_ه نقّاشى موضوعات قرآنى بخصوص داستان هاى قرآنى راه اندازى شده است. كودكان م_ى توانند به دلخواه، هر يك از موضوعات قرآنى را، نقاشى و ب_ه نشانى الكترونيكى Webmaster @ QuranChildren.com ارسال كنند تا در اوّلين فرصت، به نام فرستنده، بر روى شبكه قرار گيرد. همچنين بازديدكنندگان مى توانند از طريق موضوع نقّاشى ، نام نقّاشى يا موضوع قرآنى، جست جو را انجام دهند و تصاوير موجود در شبكه را ملاحظه كنند.
درمان خود را از قرآن بخواهيد و در سختى ها از قرآن يارى بطلبيد ، كه در قرآن درمان بزرگ ترين بيمارى ها يعنى كفر و نفاق و سركشى و گمراهى است ، پس به وسيله قرآن خواسته هاى خود را از خدا بخواهيد و با دوستى قرآن به خدا روى آوريد و به وسيله قرآن از خلق خدا چيزى نخواهيد ، زيرا وسيله اى براى تقرّب بندگان به خدا ، بهتر از قرآن وجود ندارد .
(خطبه 176 نهج البلاغه على «ع»)
(38)
اين 2 نرم افزار با نامهاى «صبا» و «دبستان قرآن» با تلاش دفتر تحقيقاتى ياسين و ياسين رايانه به بازار عرضه شده است كه نرم افزار دبستان قرآن ويرايش جديد نرم افزار صبا است.
اين نرم افزار با هدف آموزش قرآن براى كودكان داراى بخشهاى جذّاب و متنوع به شرح زير مى باشد:
1 _ آموزش روخوانى و روان خوانى قرآن .
2 _ 2 دوره كامل ترتيل قرآن كريم (استادان منشاوى و دصفر) .
3 _ ترجمه گوياى قرآن كريم (استاد فولادوند) .
4 _ دانستنيه_اى گوناگون قرآن (پيامبران ، گياهان ، رنگها) .
5 _ قطعاتى فيلم از داستانهاى پيامبران و قاريان خردسال .
6 _ 24 قصه قرآنى همراه با تصاوير زيبا .
7 _ آداب تلاوت قرآن .
8 _ امكان حفظ سوره هاى كوچك قرآن .
اين نكته نيز قابل ذكر است كه دانستنيهاى قرآن به صورت معما و سؤالات چهارگزينه اى مطرح مى گردد و كودك با انتخاب گزينه صحيح سؤالات را در موضوعات مختلف دنبال مى كند .
نرم افزار صبا همچنين مفتخر به دريافت لوح تقدير قرآن كريم از رياست محترم جمهورى ، تاييد توسط كارشناسان آموزش قرآن و وزارت
(39)
آموزش و پرورش و انتخاب به عنوان نرم افزار آموزش برگزيده در نهمين نمايشگاه قرآن كريم مى باشد.
نرم افزار دبستان قرآن ، اولين برنامه جامع آموزش و كمك آموزشى دينى و قرآن دوره ابتدايى است كه استفاده از صفحات با طرح و رنگ زيبا و بازيهاى قرآنى مختلف مانند مار و پله آن را براى كودكان و دانش آموزان دوره ابتدايى بسيار جذّاب نموده است .
1 _ آموزش كتاب قرآن به شيوه اى جديد و جذّاب .
2 _ آموزش كتاب دينى توسط آموزگاران مجرّب خانم و آقا همراه با آيات ، احاديث، دانستنيهاى بيشتر ، پرسش و پاسخ و ساير مطالب مفيد و متنوع .
3 _ آموزش اذان ، اقامه ، نماز و آداب تربيتى همراه با
صوت و تصوير.
4 _ ترتيل و قرائت جزء 28 و 29 و 30 قرآن با صداى مشهورترين قاريان جهان .
5 _ امكان حفظ 3 جزء آخر قرآن با 4 شيوه مختلف .
6 _ گردش علمى شامل: دانستنيهاى قرآن ، ضرب المثلها، مشاهير ، آيا مى دانيد كه ؟
7 _ قصه هاى زيبا، نغمه هاى دلنشين و فيلمهاى ويدئويى متناسب با موضوع بحث ها ، سرگرمى هاى متنوع شامل: ماروپله ، لبخند ، معمّا، دوتايى ها، جورچين و نقاشى .
(40)
[ تهران _ نمايشگاه بين المللى قرآن كريم [
تعداد كل شركت كنندگان : حدود 2000 نف_ر
ش__ركت كنن__دگ__ان خان__م : 800 نف_ر
ش__ركت كنن__دگ__ان آق____ا : 1200 نف_ر
مي_انگي_ن سنّ_ى ش_ركت كنندگان :
افراد بي__ن 16 تا 20 س__ال 700 نف_ر
افراد بي__ن 20 تا 25 س__ال 700 نف_ر
افراد بي__ن 25 تا سال به بالا 600 نف_ر
سطح تحصيلات شركت كنندگان :
زي_________ر ديپل___________م : 660 نف_ر
ديپل__م و ف___وق ديپل____م : 800 نف_ر
ليس___انس و ب_____الات_____ر : 540 نف_ر
مدّت فعاليّت كارگاه آموزشى : 24 روز از ششم تا پايان ماه مبارك رمضان (19 دى ماه تا 14 آذرم_________اه 81)
توضيح: كليه افراد شركت كننده در مسابقه روش اُنس با قرآن (روش مراجعه موضوعى فورى به تفاسير قرآن كريم) از 20 نمره، نمرات بالاى 15 را كسب كرده اند.
(41)
(42)
به ريسمان قرآن چنگ زن و از آن نصيحت پذير ، حلالش را حلال و حرامش را حرام بشمار و حقّى را كه در زندگى گذشتگان بود تصديق كن و از حوادث گذشته تاريخ ، براى آينده عبرت گير ، كه حوادث روزگار با يكديگر همانند بوده و پايان دنيا به آغازش مى پيوندد و همه آن رفتنى است .
نام خدا را بزرگ دار
و جز به حقّ سخنى بر زبان نياور ؛ مرگ و جهان پس از مرگ را فراوان به يادآور ، هرگز آرزوى مرگ مكن جز آن كه بدانى از نجات يافتگانى ؛ از كارى كه تو را خشنود و عموم مسلمانان را ناخوشايند است بپرهيز ، از هر كار پنهانى كه در آشكار شدنش شرم دارى پرهيز كن ، از هر كارى كه اگر از كننده آن پرسش كنند ، نپذيرد يا عذرخواهى كند ، دورى كن ، آبروى خود را آماج تير گفتار ديگران قرار نده و هر چه شنيدى بازگو مكن ، كه نشانه دروغگويى است و هر خبرى را دروغ مپندار ، كه نشانه نادانى است .
خشم را فرونشان و به هنگام قدرت ببخش و به هنگام خشم فروتن باش و در حكومت مدارا كن تا آينده خوبى داشته باشى ، نعمت هايى كه خدا به تو بخشيده نيكودار و نعمت هايى كه در اختيار دارى تباه مكن و چنان باش كه خدا آثار نعمت هاى خود را در تو آشكار بنگرد . (نامه 69 نهج البلاغه على «ع»)
(43)